Kac – czym jest, jak go uniknąć lub minimalizować negatywne skutki

Czym jest kac?

Kac definiowany jest jako szereg nieprzyjemnych objawów utrzymujących się do nawet kilkudziesięciu godzin po spożyciu alkoholu. Do objawów towarzyszących nadmiernemu spożyciu alkoholu należą przede wszystkim silne, czasem migrenowe bóle głowy, nadwrażliwość na światło i dźwięki, nudności, czasami nawet wymioty. Najczęściej również wysuszenie błon śluzowych, któremu zawsze towarzyszy silne uczucie pragnienia. Nie zawsze wszystkie wyżej wymienione objawy występują w przypadku występowania kaca. Okazuje się, że można ten stan przechodzić nawet bez bólu głowy.

Czym jest kac?

Kac definiowany jest jako szereg nieprzyjemnych objawów utrzymujących się do nawet kilkudziesięciu godzin po spożyciu alkoholu. Do objawów towarzyszących nadmiernemu spożyciu alkoholu należą przede wszystkim silne, czasem migrenowe bóle głowy, nadwrażliwość na światło i dźwięki, nudności, czasami nawet wymioty. Najczęściej również wysuszenie błon śluzowych, któremu zawsze towarzyszy silne uczucie pragnienia. Nie zawsze wszystkie wyżej wymienione objawy występują w przypadku występowania kaca. Okazuje się, że można ten stan przechodzić nawet bez bólu głowy.

Pierwszy wniosek? Po pierwsze aby uniknąć kaca najlepiej pić małe ilości alkoholu, który nie jest słodzony, po drugie zaś nie mieszać dużych ilości różnych rodzajów alkoholu, zwłaszcza z whisky czy burbonem.

Dla większości kac jest przede wszystkim złym samopoczuciem i utrudnieniem wykonywania codziennych obowiązków. Ale co dzieje się w organizmie któremu towarzyszą objawy kaca z fizjologicznego punktu widzienia? Jak metabolizowany jest alkohol w naszym organizmie?

Metabolizm alkoholu

Alkohol etylowy bardzo szybko wchłaniany jest z przewodu pokarmowego, na drodze dyfuzji prostej. Niewielkie ilości alkoholu wchłaniane są już w jamie ustnej i przełyku, w największym stopniu wchłanianie zachodzi przez ściany żołądka (20%) i jelit (80%). W związku z tym, że alkohol jest substancją toksyczną, priorytetem dla naszego organizmu jest jego szybkie zmetabolizowanie i wydalenie go.

Każdy wie, że głównym miejscem metabolizmu tego związku jest wątroba, chociaż enzymy rozkłądające alkohol etylowy można znaleźć również w innych tkankach organizmu.

Wyróżnia się cztery drogi przemian alkoholu etylowego:

• Utlenianie do aldehydu octowego (dużo bardziej toksyczny niż etanol) przez enzym dehydrogenaza alkoholowa(ADH), a następnie do octanu przez enzym dehydrogenaza aldehydowa.
• Szlak MEOS- szlak, w którym uczestniczy mikrosomalny układ cytochromu P-450. Aktywność tego systemu wzrasta u osób, u których ekspozycja na etanol jest duża i przewlekła.
• Szlak katalazy, który utlenia alkohol etylowy za pomocą nadtlenku wodoru. Aktywność tego szlaku jak i w przypadku MEOS wzrasta u osób, u których ekspozycja na etanol jest duża i przewlekła.
• Estryfikacja etanolu za pomocą kwasu siarkowego, glukoronowego, wolnych kwasów tłuszczowych.

Kac z fizjologicznego punktu widzenia

Stan ten związany jest z uwalnianiem cytokin prozapalnych takich jak Il-1, Il-6,TNF-α i zwiększeniem wydzielania wielu czynników (między innymi bradykininy, histaminy), które wpływają  na rozszerzenie naczyń krwionośnych i zwiększają ich przepuszczalność, co prowadzi do powstawania tzw. przesięku. Wspomniany wysoki poziom cytokin prozapalnych, bradykinin i zwiększona przepuszczalność naczyń krwionośnych są powodem nieprzyjemnych objawów, które towarzyszą osobie przechodzącej kaca. Najprościej mówiąc jest to przejściowy stan zapalny organizmu wywołany nadmiarem alkoholu, związany z uwalnianiem różnych mediatorów zapalenia.

Najskuteczniejszą metodą leczenia kaca, biorąc pod uwagę fizjologię tego zjawiska, jest podawanie leków przeciwzapalnych. Najefektywniejsze są tutaj pochodne kwasu salicylowego (np. aspiryna), ponieważ działają hamująco na mediatory stanu zapalnego i utrudnia ich produkcję. Pamiętać należy jednak, że mając kaca po spożyciu alkoholu musimy liczyć się z podrażnieniem błon śluzowych przewodu pokarmowego. W związku z tym jednoczesne stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (tj. środków przeciwbólowych) zwiększa ryzyko podrażnień i krwawień ze strony przewodu pokarmowego i może być przyczyną szeregu problemów np. nadżerek i owrzodzeń żołądka i przełyku, które są bardzo trudne w leczeniu. Należy więc stosować leki z tej grupy z dużą ostrożnością i unikać sytuacji nadmiernego spożywania alkoholu prowadzącego do powstawania kaca.
Warto również wiedzieć, że poszukiwanie skutecznych metod szybkiego pozbycia się kaca z organizmu może okazać się bardzo niebezpieczne i prowadzące do często nieodwracalnych zmian w organizmie. Stosowanie chociażby paracetamolu należącego do grupy leków niesteroidowych o charakterze przeciwzapalnym przy jednoczesnym niepozbyciu się produktów przemiany alkoholu z krwi może prowadzić do toksycznego uszkodzenia hepatocytów, czyli komórek wątroby. Związane jest to przede wszystkim z niezmniejszeniem formy zredukowanej naszego najsilniejszego endogennego antyoksydantu produkowanego w wątrobie – glutationu.

Najczęstsze objawy kaca

Podsumowując do najczęstszych objawów kaca, które pomogą go zdiagnozować przy jednoczesnej świadomości nadużywania alkoholu dnia poprzedniego, należą:

• wysuszenie błon śluzowych,
• silne uczucie pragnienia,
• brak apetytu,
• silne, migrenowe bóle głowy,
• nadwrażliwość na światło i dźwięki,
• nudności i wymioty związane z podrażnieniem błony śluzowej żołądka, mogące u niektórych osób prowadzić do nadżerkowego krwotocznego zapalenia żołądka, które zwykle ustępuje po pozbyciu się z organizmu metabolitów przemiany alkoholu,
• u niektórych osób dochodzi do hipoglikemii, czyli spadku poziomu glukozy we krwi poniżej norm laboratoryjnych (poniżej 70mg/dl), co jest również związane z metabolizmem alkoholu,
• nadpobudliwość, drażliwość,
• bóle mięśniowe będące konsekwencją uszkodzenia mikrowłókien mięśniowych przez produkty przemiany alkoholu.

Oczywiście, nie wszystkie objawy muszą towarzyszyć osobom przechodzącym kaca. Najczęściej jednak większość osób, które więcej wypiły, musi je przechodzić nawet przez 2 dni. Ten stan zaczyna być dotkliwy pod koniec metabolizmu etanolu przez wątrobę.

Znając patofizjologię kaca i szereg nieprzyjemnych objawów mu towarzyszących nie musimy przekonywać, że warto go unikać i starać się nie doprowadzać do sytuacji, w której jesteśmy wykluczeni z normalnego funkcjonowania. Warto również zaznaczyć, że poza mijającymi w końcu wszystkimi objawami, które przypisuje się do kaca, częste spożywanie alkoholu wiąże się z większą śmiertelnością z przyczyn sercowo-naczyniowych.

Jak więc uniknąć kaca?

• Najprostszym sposobem jest po prostu nie pić alkoholu lub bardzo ograniczyć jego spożywanie i postawić na tzw. symbolicznego drinka. Jednak kiedy decydujemy się na imprezę w jego większym towarzystwie warto wybrać tylko jeden rodzaj, nie mieszać różnych napojów alkoholowych i starać się unikać tych, które są dosładzane i zawierają więcej niż jeden rodzaj alkoholu (wszystkie słodzone drinki, gdzie oprócz czystej wódki jest mnóstwo dodatków).
• Przyjmować duże ilości płynów w trakcie spożywania alkoholu, przede wszystkim wody wysoko zmineralizowanej bogatej w podstawowe minerały. Dbanie o nawodnienie zmniejsza stopień nasilenia objawów.
• Przed snem warto również wypić większe ilości wody (najlepiej około 1l).
• Dobrym sposobem jest przyjmowanie napojów lub wody z dodatkiem kofeiny, która działa obkurczająco na naczynia krwionośne.
• Nie należy spożywać alkoholu na pusty żołądek. Aby uniknąć nieprzyjemnych objawów, między innymi takich jak hipoglikemia, warto zjeść lekkostrawny posiłek z dodatkiem węglowodanów. Dodatkowo dzięki temu alkohol będzie wolniej wchłaniany z przewodu pokarmowego.
• Wyspać się i spać nawet do kilku godzin dłużej niż zazwyczaj. Alkohol zdecydowanie obniża jakość snu i sprawia, że jest on mniej regenerujący, dlatego dobrym sposobem może okazać się znaczne wydłużenie czasu snu.