Czy produkty przetworzone mogą być zdrowe?

---

• Produkty przetworzone zwykle są odradzane w diecie ze względu na ich związek z chorobami cywilizacyjnymi i zawartością dodatków, cukru, tłuszczów trans.
• Jednym z wyjątków jest koncentrat pomidorowy, który jest bogaty w antyoksydant likopen.
• Likopen jest związkiem chemicznym, który jest składnikiem rodziny karotenoidów, naturalnie występujących w roślinach i owocach odpowiedzialnych za czerwony kolor.
• Koncentrat pomidorowy jest szczególnie bogaty w likopen, co czyni go dobrym wyborem dla zdrowego odżywiania.

---

Zawsze nakłaniamy do tego, aby minimalizować spożywanie produktów przetworzonych w codziennej diecie. Ich nadmierne włączanie do żywienia nie przynosi niczego dobrego w kontekście zdrowia, zwłaszcza kiedy w takich produktach mamy mnóstwo dodatków, barwników, cukru i tłuszczów trans. Epidemię chorób cywilizacyjnych takich jak miażdżyca, cukrzyca czy nadciśnienie, u podłoża których leży ogólnoustrojowy stan zapalny organizmu, można zdecydowanie powiązać z nadmiernym konsumpcjonizmem właśnie takich produktów o wysokim stopniu przetworzenia. Zastanówmy się jednak, czy wśród nich można znaleźć te dobre, które mimo tego, że poddane zostały w jakimś stopniu przetworzeniu nadal są zdrowe i wartościowe? Przesadzimy mówiąc, że jest ich sporo, bo tak niestety nie jest. Jednak zdecydowanie perełką w pozytywnym tego słowa znaczeniu jest tutaj koncentrat pomidorowy pozyskiwany w procesie przetworzenia pomidorów! Dzisiejszy wpis poświęcimy jemu, bo zdecydowanie na to zasługuje, a konkretniej zawartemu w nim likopenowi, który w koncentracie i dobrej jakości keczupie występuje w największych ilościach i który charakteryzuje się niesamowitym potencjałem prozdrowotnym.

Likopen od strony chemicznej

Likopen jest jednym z wielu organicznych związków chemicznych, które tworzą dużą rodzinę karotenoidów. Do rodziny karotenoidów poza likopenem należą: β-karoten, zeaksantyna i luteina. Likopen powszechnie występuje w warzywach i owocach (m.in. wspomnianych pomidorach, arbuzach, melonach, owocach dzikiej róży), nadając im charakterystyczną czerwoną barwę. Okazuje się jednak, że największe ilości likopenu odnaleźć możemy w często pomijanym i nie traktowanym jako zdrowy produkt koncentracie pomidorowym. Wiele osób chcących zdrowo się odżywiać wciąż uważa, że właśnie przez wzgląd na to, że koncentrat pomidorowy jest produktem przetworzonym nie ma na niego miejsca w zdrowiej i zbilansowanej diecie. Dzisiaj obalimy ten mit i zachęcimy Was do używania go w kuchni. Likopen wykazuje potężny potencjał przeciwutleniający i wykazuje szereg ciekawych właściwości, pozytywnie wpływających na kształtowanie zdrowia. Dlaczego jest tak wartościowy?

Likopen i jego właściwości

• Likopen wykazuje silną aktywność antyoksydacyjną. Wolne rodniki mogą uszkadzać struktury komórkowe – białka, tłuszcze i materiał genetyczny, co przyczynia się do rozwoju zmian nowotworowych i wielu innych schorzeń, między innymi chorób układu sercowo-naczyniowego. Mechanizm antyoksydacyjnego działania likopenu polega na zdolności do zmiatania tlenu singletowego, neutralizacji dwutlenku azotu oraz rodnika hydroksylowego. Badania pokazują, że likopen kilkukrotnie przewyższa β-karoten iα-tokoferol aktywnością przeciwutleniającą. Na jego podaż z diety czy suplementację uwagę powinni zwrócić zwłaszcza pacjenci obciążeni ryzykiem rozwoju chorób nowotworowych czy innych chorób związanych z nadmierną aktywnością wolnych rodników tlenowych.
• Likopen pozytywnie wpływa na funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego. Poprawia funkcjonowanie śródbłonka oraz powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych, zmniejszając tym samym ryzyko udaru czy zawału. 
• Likopen może pochłaniać promieniowanie UV oraz neutralizować wolne rodniki indukowane w skórze poprzez działanie promieniowania. Chroni skórę przed poparzeniem, powodując zmniejszenie ryzyka zaczerwienień wywołanych nadmierną ekspozycją na słońce.
• Likopen wzmacnia kości i przyczynia się do poprawy i regeneracji układu stawowo-kostnego. Poprawia mineralizację kośćca i zapobiega rozwojowi chorób na jego tle, między innymi osteoporozy czy zwykłych złamań i kontuzji. 
• Wpływa na wzrok i zapobiega rozwojowi zwyrodnień plamki żółtej, bardzo często pojawiającej się w wieku podeszłym. Wpływa m.in. na widzenie i prawidłową ostrość wzroku, chroni narząd wzroku przed skutkami promieniowania widzialnego i UV oraz ma silne właściwości antyoksydacyjne Wspomagają neutralizację wolnych rodników powstałych pod wpływem promieniowania UV, mogących uszkodzić wrażliwe fotoreceptory. Likopen przyczynia się do profilaktyki chorób oczu, m.in. zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem (AMD). 
• Ma pozytywny wpływ na profil lipidowy krwi. Dzięki właściwościom antyoksydacyjnym chroni lipidy i frakcję cholesterolu LDL przed utlenianiem. Podstawą u pacjentów z zaburzonymi parametrami lipidogramu jest zadbanie o prawidłową i dosyć wysoką podaż likopenu z diety.
• Likopen posiada właściwości antygrzybicze. Świetnie sprawdzi się przy infekcjach grzybiczych.
• Likopen jest inhibitorem 5 alfa reduktazy – enzymu prowadzącego do katalizowani reakcji i przemiany testosteronu do DHT (dihydrotestosteronu). DHT jest jednym z najsilniejszych androgenów. Kiedy mamy do czynienia z jego nadmiarem często również mamy do czynienia z wieloma skutkami zaburzeń gospodarki hormonalnej, między innymi zespołem policystycznych jajników u kobiet, łysieniem i wypadaniem włosów z głowy czy ginekomastią. Działanie likopenu sprowadza się do hamowania aktywności tego enzymu, dlatego warto zadbać o jego poziom u osób z zaburzoną gospodarką hormonalną prowadzącą do przewagi androgenowej.
• Likopen jest karotenoidem pobudzającym syntezę kolagenu, który odpowiada za sprężystość skóry. Osoby z problemami skórnymi takimi jak: trądzik, łuszczyca, AZS, powinny zadbać o poziom likopenu w diecie.

Likopen – ile go potrzebujemy?

Zapotrzebowanie na likopen jako takie nie istnieje. Jak dotąd nie określono norm dotyczących dziennego zapotrzebowania na ten niezwykły przeciwutleniacz. Szacuje się, że ilości od 5 do 10 mg na dobę to ilości, które wykazywać będą korzystny prozdrowotny efekt na organizm. Taką ilość można osiągnąć spożywając dwa większe pomidory albo porcję sosu pomidorowego dziennie.

Gdzie jeszcze znajdziemy likopen?

Jak pisałyśmy wyżej to właśnie koncentrat pomidorowy króluje w kwestii ilości likopenu. Nie powinniśmy go unikać, a sos pomidorowy albo zupa z jego dodatkiem będą idealnym rozwiązaniem i uzupełnieniem likopenu w diecie. Gdzie jeszcze go znajdziemy? Likopen odpowiada za czerwony kolor produktów, w których się znajduje. Oprócz pomidorów, świetnym jego źródłem będą: arbuz, czerwona papryka, czerwony grejpfrut, ale także papaja czy owoce dzisiaj róży. Mimo, że pomidory i przetwory z nich wykonane mają najwięcej likopenu, również na wszystkie wyżej wymienione owoce i warzywa powinno się znaleźć w diecie określanej jako zdrowa, przeciwzapalna i wpływająca na prawidłową pracę organizmu i tak zwaną długowieczność.

Popraw wchłanialność likopenu

Przyswajalność likopenu jest ściśle związana z ilością tłuszczu, dzięki któremu wchłania się on lepiej. Spożywając produkty bogate w likopen i chcąc skorzystać z jego prozdrowotnych właściwości pamiętać należy, żeby dodać do nich odrobinę tłuszczu np. sos pomidorowy z odrobiną oliwy albo sałatka z pomidorem i awokado. 

---

Wracając do samego koncentratu pomidorowego – to prawdziwa bomba składników odżywczych. Poza wyżej szczegółowo opisanym likopenem znajdziemy w nim sporą dawkę witaminy C, potasu, witaminy E i β-karotenu. Wszystkie te składniki są niezbędne dla zachowania pełni zdrowia i samopoczucia. Widzimy więc, że wyjątki potwierdzają regułę. Wśród niewskazanych produktów, którymi naszym zdaniem są produkty przetworzone, znaleźć możemy te, które jak najbardziej rekomendujemy i uważamy za cenne i wartościowe. Nie zapominajcie więc o tanim i wszędzie dostępnym koncentracie pomidorowym, a najlepiej zróbcie go sami!