Łuszczyca – choroba nie tylko skóry, cz.I.

Łuszczyca- choroba nie tylko skóry

Łuszczyca jest chorobą zapalną mediowaną przez układ immunologiczny, przewlekłą i nawracającą. Główne jej objawy kojarzone są ze zmianami skórnymi, jednak u osób ze stwierdzoną tą jednostką chorobową podkreśla się możliwość współwystępowania innych, których przebieg może wynikać z obecności łuszczycy lub być konsekwencją jej występowania.

Dotyczy do 3% populacji światowej, przy czym najczęściej występuje wśród rasy białej. W samej Polsce mieszka milion osób na codzień borykających się z tą ciężką przypadłością, a razem z atopowym zapaleniem skóry (AZS) łuszczyca jest najczęstszym schorzeniem dermatologicznym.

Łuszczyca może pojawić się w każdym wieku, jednak jak pokazują dane statyczne najczęściej diagnozowana jest między 20, a 40 rokiem życia. Pozostałe 20% przypada na 60 rok życia.

Patogeneza

Patogeneza choroby nie jest do końca poznana. Czynnikami mającymi wpływ na rozwój choroby są czynniki genetyczne, środowiskowe, immunologiczne, hormonalne.

Pewne jest, że ryzyko wystąpienia łuszczycy jest większe u osoby, która spokrewniona jest z osobą chorą. Dziecko, którego jeden rodzic jest chory ma 30% większe ryzyko zachorowania. W przypadku obojga chorujących rodziców to ryzyko wzrasta do 80%. Jednak trzeba tu zaznaczyć, że na to jak jesteśmy wyposażeni genetycznie nie mamy wpływu i nawet posiadanie obojga chorujących rodziców nie przesądza o wystąpieniu choroby i u nas. Może tak być, ale nie musi. Są też inne czynniki, których obecność będzie czynnikiem wywołującym stan chorobowy.

Różne czynniki środkowiskowe mogą stymulować wystąpienie choroby lub nasilać jej przebieg. Tak dzieje się w przypadku niektórych leków: beta-blokerów, interferonu-beta (INF-B), niesteroidowych leków przeciwzapalnych itd. Leki przeciwmalaryczne, sole litu zaostrzają i podtrzymują aktywność zmian chorobowych. Nieodpowiednia dieta i styl życia, liczne nałogi (alkohol i palenie tytuniu) również wpływają niekorzystnie.

Czynniki infekcyjne jak wskazują badania również należy brać pod uwagę. Dużą rolę przypisuje się paciorkowcom (np. te wywołujące infekcje gardła, anginę) czy bakteriom Streptococcus pyogenes.

Jak wyżej zaznaczyłyśmy również czynniki hormonalne odrywają duża rolę, odchylenia w obrębie ilości np. kortyzolu, testosteronu, estrogenów. To po części też tłumaczy dlaczego stresory znacząco nasilają objawy już występującej choroby, może ją również wywoływać u osób narażonych na permamentny stres.

Łuszczyca- objawy skórne

Łuszczyca najczęściej daje objawy skórne, ale nie jest to regułą. Jeśli już się pojawiają zmiany, to najczęściej mają postać grudek pokrytych srebrzystą łuską, przy czym pojedyńcze zmiany określane są wykwitami pierwotnymi. Mogą one zlewać się w większe skupiska, wtedy określa je się wykwitami wtórnymi dając obraz blaszek.

Choroba może również manifestować się krostkami pojedyńczymi lub skupiskami krostek zlewającymi się w większe zmiany.

Bardzo charakterystycznym objawem w przypadku zmian łuszczycowych jest tzw. objaw świecy stearynowej. Po zdrapaniu łuski powierzchnia zmiany się błyszczy, jakby była powleczona stearyną.

Częstą zmianą skórną u pacjentów z łuszczycą jest również objaw Auspitza, który objawia się kropelkowatymi krwawieniami z uszkodzonych naczyń brodawek skórnych, co jest związane z przerostem warstwy rogowej naskórka i wydłużeniem również brodawek skórnych.

Najczęstszym objawem jest objaw Koebnera i jego występowanie mówi o aktywnej chorobie, nie występuje w okresie remisji. W miejscach zadrapań lub innych uszkodzeń naskórka pojawiają się po 6-12 dniach charakterystyczne zmiany łuskowate.

Lokalizacja zmian dotyczy najczęściej skóry głowy (80%), łokci (78%), kolan (57%), okolic lędźwiowych (48%) czy dłoni i stóp (12%). Ilość zmian i stopień ich rozległości jest jednym z czynników, które brane sa pod uwagę przez lekarza do określenia typu łuszczycy i stopnia jej zaawansowania.

Patogeneza objawów skórnych w łuszczycy

Wiemy już jak wylądają zmiany skórne, teraz omówmy sobie jak to się dzieje, że skóra u osób chorych może mieć taki, a nie inny wygląd.

Po pierwsze w wyniku stanu zapalnego objętość naskórka jest od 4 do 6 razy większa niż normalnie. Powstawanie i różnicowanie korneocytów (tj. komórek wchodzących w skłąd warstwy rogowej, które są końcowym efektem procesu rogowacenia i stanowią warstwę ochronną zabezpieczającą organizm przed wnikaniem szkodliwych sunstancji i patogenów) jest zaburzone i przyspieszone dając efekt łusek i zgrubień. Komórki te w wyniku szybszego namnażania nie różnicują się prawidłowo, nie tracą jądra i dlatego łuski u osób chorych mają charakterystyczny srebrzysty kolor. U osób zdrowych czas przejścia korneocytów z warstwy podstawnej do rogowej zachodzi przez 28 dni u pacjentów z łuszczycą- 3-4 dni.

Podział łuszczycy

Łuszczyca jest chorobą o wielu twarzach, u każdego pacjenta przebieg i zmiany mogą być inne, w związku z czym istnieją podziały systematyzujące jej rodzaje.

Wyróżnia się:

– łuszczycę zwykłą

• plackowatą (występuje u 80-90% pacjentów),
• drobnogrudkową (związana z infekcjami, często pojawia się po anginie czy innych infekcjach górnych dróg oddechowych),
• odwróconą, która bardzo czesto mylona jest podczas diagnozy z grzybicą, ponieważ nie daje typowych objawów łusek.

– krostkowa

• dłoniowo-podeszowowa (nazwa związana z lokalizajcą zmian),
• uogólniona (najcięższa, często wymaga hospitalizacji).

Diagnostyka

Tak jak pisałyśmy wyżej diagnostyką zajmuje się wykwalifikowany lekarz. Jeśli obserwujecie zmiany, które Was niepokoją należy udać się do specjalisty, który pokieruje całym postępowaniem.

Nie każda zmiana zwłaszcza w obręnie skóry głowy musi być łuszczycą, może to być również atopowe zapalenie skóry, łojotokowe zapalenie skóty, łupież, liszaj, osutki polekowe, grzybica itd. Dlatego tak ważne jest odpowiednie dobranie diagnostyki, ponieważ postępowanie w każdym wymienionym przypadku jest inne. Badanie za pomocą dermakoskopu czy pobrania wycinków do badań histopatologicznych najczęściej nie daje wątpliwości i pozwala potwierdzić lub wykluczyć obecność łuszczycy.

Sam wywiad rodzinny, lokalizacja i przebieg zmian dostarczają wielu cennych informacji. Bardzo ważne jest obserwowanie paznokci, ponieważ również jest to czynnik nakierowujący diagnostę. U pacjentów z łuszczycą często zmiany chorobowe występują też w tym miejscu. Stwierdzenie ich obecności jest ważna równiez z tego względu, że jest to jeden z czynników predykcyjnych występowania zmian chorobowych w obrębie stawów (tzw. łuszczycowe zapalenie stawów- ŁZS). ŁZS występuje u 6 do 12% chorych z łuszczycą, a zmiany skórne i paznokciowe w 70% przypadków poprzedzają wystąpienie ŁZS.

Łuszczyca- choroba nie tylko skóry

Tak jak już wyżej podkreśliłyśmy- niestety w parze z łuszczycą bardzo często idzie łuszczycowe zapalenie stawów. Z racji tego, że choroba ta jest zaliczana do grupy chorób autoimmunologicznych jej obecność zwiększa również ryzyko wystąpienia innych chorób związanych z dysfunkcjami układu immunologicznego, np. choroby Hashimoto, chorób zapalnych jelit (Choroba Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, o których więcej pisałyśmy TUTAJ i TUTAJ), tocznia itd.

Poza tym  u pacjentów cierpiących na łuszczycę znacznie częściej niż w populacji ogólnej występują inne choroby narządów wewnętrznych, wymienione wyżej, ale również otyłość, dyslipidemia, cukrzyca typi I i II, zespól metaboliczny, choroba niedokrwienna serca, schorzenia psychiatryczne. Niestety najczęściej jedna jednostka chorobowa pociąga za sobą obecność drugiej. Każde zaburzenie gospodarki węglowodanowej powoduje zmiany lipidowe, bardzo łatwo wtedy o rozwój nadciśnienia, chorób wątroby, cukrzycy, całego zespołu metabolicznego. Wszystkie wymienione przypadłości, w tym również otyłość, łączy stan zapalny. Dlatego tak ważne jest, aby dbać o swoją ogólną kondycje i zdrowie, ponieważ choroby o podłożu zapalnym również mogą być czynnikiem wyzwalającym rozwój łuszczcy.

Dlatego w tym miejscu jeszcze raz chciałybyśmy zachęcić do wykonywania okresowych badań kontrolnych, których analiza dostarcza wielu cennych informacji na temat naszego zdrowia i jak wykazałyśmy wyżej- będąc w grupie ryzyka może nas to ustrzec nawet przed rozwojem łuszczcy.

W kolejnej części artykułu poruszymy temat dietoterapii łuszczycy.

---

Bibliografia:

1. Adamski Z., Chorodowska G., Gliński W. i inni, Leczenie łuszczycy – rekomendacje ekspertów Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego. Część II: łuszczyca umiarkowana do ciężkiej, Przeglad Dermatologiczny . 2014, Vol. 101 Issue 6, p455-472. 18p.
2.Adamski Z., Chorodowska G., Gliński W. i inni, Leczenie łuszczycy zwyczajnej, rekomendacje ekspertów Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego. Część I: łuszczyca łagodna, łuszczyca wieku dziecięcego, Przeglad Dermatologiczny . 2012, Vol. 99 Issue 2, p83-96. 14p.
3.Baran A., Flisiak I., Chodynicka B., Wpływ wybranych hormonów na patogenezę łuszczycy, Przegląd Dermatologiczny 2009, 96, 428–434.
4.Baran A., Flisiak I., Chodynicka B., Znaczeie wybranych adipokin w łuszczycy, Przegląd  Dermatologiczny 2011, 98, 422–428.
5.Bartosińska J., Chodorowska G., Bartosiński J., Zmiany kapilaroskopowe w łuszczycy, Nowa Medycyna 1/2006, 27-31.
6.Gajewski P. i inni, Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2018.
7.Michalak-Stoma A., Juszkiewicz-Borowiec M., Wojnowska D.,Charakterystyka zmian paznokciowych w łuszczycy, Nowa Medycyna 1/2006, 2-5.
8.Nenem A., Adamski Z., Aspekty kliniczne i epidemiologiczne zaburzeń ogólnoustrojowych i chorych na łuszczycę, Forum Medycyny Rodzinnej 2009, tom 3, nr 6, 447–453.
9.Pogorzelska-Antkowiak A., Diagnostyka łuszczycy za pomocą dermoskopu i mikroskopu konfokalnego, Forum Dermatologicum 2019, tom 5, nr 1, 11-13.
10.Placek W., Owczarczyk-Saczonek A., Łuszczyca jako choroba autoimmunologiczna, Przegląd Dermatologiczny 2014, 101, 278–287.