Opryszczka – jak z nią walczyć

Zmiana skórna pojawiająca się najczęściej w okolicy ust i nosa. Z tym właśnie większości z nas kojarzy się opryszczka. Problem jest jednak o wiele bardziej złożony, a sama opryszczka to nie tylko wizualny defekt skóry, ale również całe spektrum innych objawów pociągających za sobą kolejne dolegliwości zdrowotne.

Opryszczka – podstawowe informacje

90% populacji jest nosicielem tego wirusa

Opryszczka jest nazwą ogólną dla zakażeń opryszczkowych. Zmiana ta wywoływana jest przez wirus HSV1 i HSV2 z grupy Herpes simplex virus. Zakażenie to jest bardzo powszechne, a dochodzi do niego najczęściej w dzieciństwie (HSV1) lub w wieku późniejszym podczas kontaktów seksualnych z zakażonym partnerem (HSV2). To właśnie ludzie są jedynym źródłem zakażenia wirusem opryszczki. Według badań niespełna 90% populacji jest nosicielem tego wirusa, jednak to styl życia warunkuje częstotliwość pojawiania się zmian. U części osób wirus nie uaktywni się wcale lub wykwit pojawi się bardzo rzadko, u innych będzie stałym, powracającym problemem. Każdy kto chociaż raz zmagał się z opryszczką i ze zmianami skórnymi w jej wyniku, jest jej nosicielem aż do końca życia. Niektórzy przechodzą ten stan zupełnie bezobjawowo, u znacznej większości jednak opryszczka jest zdecydowanie bardziej widoczna i zazwyczaj pojawia się na ustach, ale bardzo często również w innych obszarach twarzy. 

Warunki uaktywnienia się wirusa

Uaktywnienie wirusa opryszczki wiąże się ze specyficznymi warunkami, kiedy organizm jest osłabiony, a jego układ między innymi odpornościowy wymaga szczególnej uwagi. Wirus HSV1 może się ujawniać również pod wpływem zmian gospodarki hormonalnej. U niektórych kobiet opryszczka pojawia się w związku z tym co miesiąc razem z krwawieniem menstruacyjnym. Kiedy jeszcze organizm jest podatny na uaktywnienie wirusa? Objawy opryszczki mogą powracać na skutek oddziaływania czynników zewnętrznych takich jak:

• wyżej wspomniana miesiączka,
• przeziębienie,
• długo trwające niedożywienie organizmu,
• permanentny stres,
• przemęczenie organizmu,
• niedobór snu,
• choroby przewlekłe,
• choroby przyzębia.

Opryszczka i jej charakterystyczne objawy

Niestety tak naprawdę nigdy nie wiadomo jaki czynnik u danej osoby uaktywni wirusa opryszczki i przyczyni się do pojawienia się jej objawów. Gdy wirus zostanie pobudzony wydostaje się z głębi zakończeń nerwów (najczęściej bytuje w zwojach czuciowych okolicy kręgosłupa) i wydostaje się na powierzchnię skóry. Najczęściej jest to właśnie granica dolnej lub górnej wargi ust. Najpierw daje o sobie znać piekąc i pobolewając. Następnie przybiera postać już bardziej widocznej zmiany, na której znajduje się od kilku do nawet kilkunastu pęcherzyków swędzących i bolesnych. Później zasycha i od kilku do kilkunastu następnych dni znika. Powstające na wardze pęcherzyki wypełnione są treścią surowiczą, a następnie wydzieliną ropną. Zanim pojawią się bolesne pęcherze odczuwalne jest nieprzyjemne mrowienie, pieczenie oraz swędzenie i niewielki ból. Objawy dotyczące skóry i błon śluzowych są do siebie bardzo podobne. Nie rzadko w przebiegu opryszczki u zarażonego dochodzi do powiększenia węzłów chłonnych.

Wirus opryszczki może przybierać inne postacie niż tylko nieprzyjemnie bolesne wykwity na ustach. Zakażenie wirusem opryszczki może przybierać w bardziej zaawansowanych przypadkach:

• opryszczkowe zapalenie gardła i migdałków, 
• opryszczkowe pęcherzykowe zapalenie skóry, 
• opryszczkowe zapalenie opon mózgowych, 
• opryszczkowe zapalenie mózgu, 
• wyprysk opryszczkowy.

Metody zapobiegania opryszczce

Wyżej wymienione dolegliwości coraz częściej są konsekwencją bytującego w organizmie człowieka wirusa opryszczki, zwłaszcza w organizmie permanentnie osłabionym, któremu towarzyszy brak odpowiedniej ilości snu, stres, niedożywienie czy przemęczenie. Mając wiedzę jak bardzo niebezpieczny może być wirus opryszczki oraz jak wiele osób jest jego nosicielem, kluczem do zachowania zdrowia jest optymalny tryb życia, odpowiednia dieta, ilość snu i reakcja na stres. Kiedy pojawią się jednak wykwity w okolicy ust warto zadbać o siebie nieco bardziej i uważać aby nie roznosić zmiany w inne rejony twarzy i ciała. Szczególnie niebezpieczne wydaje się być zapalenie lub owrzodzenie rogówki, które w najbardziej zaawansowanej formie może wiązać się z uszkodzeniem, a nawet utratą wzroku. Zdarza się również, że po drodze do warg, wirus dostanie się do tkanki mózgowej. Może wywołać zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych albo zapalenie mózgu, które jest bardzo trudne do wyleczenia. A nawet gdy zostanie wyleczone, pozostawia konsekwencje neurologiczne. 

Najbardziej narażone na opryszczkę oraz jej skomplikowany przebieg są dzieci i osoby z źle pracującym układem immunologicznym i obniżoną odpornością. Pacjenci z chorobami autoimmunologicznymi, których podstawą jest zła odpowiedź układu immunologicznego, również są w grupie największego ryzyka. Sugeruje się również liczne powiązania między rozwojem niektórych chorób autoimmunizacyjnych, a bytowaniem wirusa opryszczki w organizmie. U dzieci, u których zakażenie opryszczką następuje przed ukończeniem 5 roku życia, opryszczka może przybierać formy skomplikowanego zapalenia jamy ustnej, bardzo trudnego do leczenia.

Wsparcie organizmu od strony dietetycznej

Leczenie i zapobieganie pojawiania się objawów wirusa opryszczki nie jest łatwe. Konwencjonalne metody ograniczają się do farmakoterapii, w której wykorzystuje się leki przeciwwirusowe. Ich działanie nie wiąże się z pozbyciem się wirusa z organizmu, a ze zmniejszaniem objawów i z ich łagodniejszym przebiegiem. 
To, na co naszym zdaniem należy zwrócić szczególną uwagę, to unikanie tych czynników, które wiążą się z zarażeniem wirusa HSV1 i HSV2 z grupy Herpes simplex virus, a więc bezpośredni kontakt z osobą zakażoną w stadium uaktywnienia wirusa (HSV1), czy kontakty seksualne z zakażoną osobą (HSV2). Poza tym dobrze jest nauczyć się rozpoznawać czynniki, które wywołują opryszczkę ze zwojów czuciowych układu nerwowego i prowadzenie takiego stylu życia, który ograniczy ich oddziaływanie. Niedobór snu, niedobory energetyczne i stres to największe trigery uaktywniające wirusa opryszczki. 

Zwiększ w diecie podaż lizyny i cynku

Wzmocnienie układu odpornościowego jest podstawą dla osób zakażonych wirusem, które chcą uniknąć jego ponownego uaktywnienia się. Okazuje się, że u osób będących nosicielami w walce z wirusem opryszczki niezwykle skuteczna okazuje się być lizyna. To aminokwas egzogenny, którego nasz organizm nie potrafi sam wyprodukować. Należy więc go dostarczyć z zewnątrz. Lizyna bierze udział w procesach wzrostu, naprawy tkanek oraz produkcji hormonów, enzymów i przeciwciał. Lizyna przyspiesza procesy tworzenia kolagenu i regenerację tkanek. Jest wskazana dla osób po zabiegach chirurgicznych i urazach sportowych, ponieważ stymuluje budowę białek mięśniowych. Lizyna może skutecznie zwalczać infekcje i zapobiegać ich nawrotom. Jest niezbędna do prawidłowej budowy kości u dzieci. Pomaga również wchłaniać wapń i jest istotnym składnikiem diety w profilaktyce osteoporozy. 

Wirus opryszczki nie lubi obecności lizyny, która jak się okazuje może sobie skutecznie z nim radzić. Jak to się dzieje? Wirus HSV aby się rozwijać potrzebuje innego aminokwasu – argininy. Arginina i lizyna są ze sobą bardzo związane. Zwiększone spożycie lizyny powoduje, że organizm przyswaja mniej argininy. W związku z tym, że bez argininy opryszczka się nie może szybko rozwijać, to właśnie lizynę uważa się za dobrego sprzymierzeńca do walki z opryszczką. 

Jak wspomniałyśmy wyżej organizm nie potrafi sam syntetyzować lizyny. Podstawą jej dostarczenia jest przede wszystkim dieta. Najlepszymi źródłami tego cennego w walce z wirusem HSV aminokwasu są: jaja, ryby takie jak makrela, dorsz, śledź, halibut, sardynki. Lizynę dostarczymy do organizmu spożywając również sery żółte, produkty na bazie żelatyny, produkty sojowe. Oczywiście mięso jest najlepszym źródłem lizyny, zwłaszcza drób, mięso czerwone i wątróbka, która jest prawdziwą bombą odżywczą nie tylko w kontekście dostarczania lizyny. Zwiększając podaż tych produktów zadbamy dodatkowo o podaż cynku, który również ma udokumentowany pozytywny wpływ na skracanie czasu występowania objawów.

Rozważ suplementację

ednak w przypadku walki z wirusem opryszczki, oprócz dobrze zbilansowanej diety opierającej się na źródłach warto okresowo włączyć również suplementację tym aminokwasem ale w większych stężeniach. Ilością najskuteczniejszą w kontekście walki z HSV okazuje się być 1-3 g lizyny na dobę, celem przekroczenia progu 165 μM/L surowicy.Efekt ten potwierdzają liczne badania i prace badawcze. W jednym z nich 45 pacjentom zakażonym wirusem opryszczki, króra manifestowała swoje objawy bardzo często podawano lizynę (312-1200 mg dziennie). Obserwacja trwała od 2 miesięcy do 3 lat. Jednocześnie badani musieli ograniczyć spożycie produktów bogatych w argininę. Zaobserwowano u nich skrócenie czasu choroby i zmniejszenie nawrotów. Kiedy podawanie lizyna przerwano, infekcje zaczynały powtarzać się w ciągu 1-4 tygodni. 

Warto również rozważyć włączenie okresowo laktoferyny, która wykazuje silne właściwości antywirusowe, między innymi przeciwko wirusowi opryszczki. Stosowana zewnętrznie na zmianę przynosi ulgę i zmniejsza dyskomfort. 

---

Walka z wirusem opryszczki nie jest łatwa. Samo zakażenie niestety często jest poza naszą kontrolą. Podstawą naszym zdaniem jest odpowiednie zadbanie o organizm, aby nawet w przypadku obecności wirusa, nie miał on zbyt wielu okazji do manifestowania swoich objawów, które prowadzić mogą do wielu komplikacji. Odpowiednio zbilansowana dieta bogata w lizynę i wzmacniająca układ odpornościowy, odpowiednia ilość snu, redukcja stresu to klucz naszym zdaniem nie tylko do uśpienia wirusa opryszczki, ale do zachowania pełni zdrowia i dobrego samopoczucia.

---

Bibliografia:

1. Fleming DT., McQuillan GM., Johnson RE., et al. Herpes sim-plex virus type 2 in the United States, 1976 to 1994. N. Engl JMed 1997; 337: 1105-11. 

2. Griffith R., Norins A., Kagan C., A multiceneter study of lysi-ne therapy in herpes simplex infection. Dermatol 1978; 156:257-67. 

3. Hathaway W., Hay WW., Groothuis JR., Paisley JW., Current, Pediatric, Diagnosis & Treatment. Edited by Appleton&Lan-ge, 1993. 

4. Lis J., Orczyk-Pawiłowicz M., Kątnik-Prastowska I.,  Białka mleka ludzkiego zaangażowane w procesy immunologiczne, Postepy Hig Med Dosw (online), 2013; 67: 529-547 e-ISSN 1732-2693.

5. Lesiak A., Narbutt J., Kompleksowe leczenie opryszczki wargowej, Forum Dermatologicum 2017, tom 3, nr 4, 147–151 Copyright 2017 Via Medica ISSN 2451–1501. 

5. Zielińska-Pisklak M., Szeleszczuk Ł., Kuras M., Rola witaminy C i cynku we wspomaganiu układu odpornościowego, Farmakoterapia, VOL 23 NR 11-12’13 (271/272).