Trądzik – jakie badania warto wykonać?

Problemy skórne charakteryzujące się mniejszymi bądź większymi zmianami trądzikowymi to niezmiennie jeden z głównych powodów wizyt w naszym gabinecie. Zgłaszają się zwłaszcza kobiety, u których taka sytuacja zdecydowanie najczęściej ma miejsce. Problem dotyczy nie tylko jakby wydawać się mogło młodych dziewczyn w okresie nastoletnim, z którym głównie trądzik kojarzymy. Zgłaszają się również dorosłe osoby, które w młodszym wieku nie miały żadnych problemów skórnych, a trądzik pojawił się w życiu dorosłym.
Z czego to wynika? Dlaczego trądzik może pojawić się w każdym wieku?

Trądzik – standardowe metody leczenia

Trądzik jest jedną z najczęściej występujących chorób skóry i dotyczy nawet do 80% osób pomiędzy 11 a 30 rokiem życia, z czego 85% ma raczej łagodny przebieg, a pozostałe 15% przypadków to ciężkie postacie trądziku z wieloletnimi zmaganiami, często nie prowadzące do znalezienia i rozwiązania przyczyny. 

Niestety tradycyjne metody walki z trądzikiem opierają się tylko i wyłącznie na farmakologii. Antybiotyki to standard u pacjentów szukających pomocy u dermatologów. Rzadko kiedy uwagę się zwraca na styl życia czy żywienie. Jednak co najgorsze rzadko również wykonuje się przed wydaniem recepty jakiekolwiek badania krwi mogące pomóc znaleźć przyczynę, dobrać odpowiednie leki albo być może ustrzec się przed stosowaniem antybiotykoterapii, która nie pozostaje bez negatywnego wpływu chociażby na skład ilościowy i jakościowy mikroflory jelitowej i cały przewód pokarmowy pacjenta. Należy zaznaczyć, że wyjątkiem nie są tu preparaty stosowane miejscowo na zmiany skórne. Również one mają wiele skutków ubocznych, dlatego farmakologiczne metody leczenia o ile muszą być zastosowane, powinny być również mocno spersonalizowane na podstawie wielu czynników, między innymi badań laboratoryjnych. Niestety takie metody pracy z pacjentem to rzadkość, a leki dobierane są często tylko i wyłącznie na podstawie przelotnego spojrzenia zza biurka w gabinecie na skórę pacjenta. To naszym zdaniem duży błąd.
Obok antybiotyków stosowanych w walce z trądzikiem powszechne jest również stosowanie leczenia hormonalnego. Owszem, jest to często bardzo skuteczne, ale zazwyczaj  po pierwsze leki nie są dobrane odpowiednio do danej osoby i powodują wiele skutków ubocznych. Między innymi przyrost wagi bez jakichkolwiek zmian w diecie. Po drugie zaś odstawienie ich najczęściej kończy się nawrotem choroby, której specyfika wiąże się również z emocjonalnymi zmianami i pogorszeniem stanu psychicznego. Nikt przecież nie chce chodzić z permanentnymi wysypami na twarzy.

Trądzik – najczęstsze przyczyny występowania

Rzadko niestety w środowisku lekarskim mówi się jeszcze o zmianach w żywieniu, stylu życia, o niedoborach snu w kontekście walki z trądzikowymi zmianami skórnymi. My chcemy to zmienić, bo efekty u naszych pacjentów są zaskakujące. Oczywiście, niekiedy sprawa jest tak złożona i zaawansowana, że same zmiany w żywieniu nie wystarczą i leczenie farmakologiczne jest niezbędne. Mimo to należy dokładnie przyjrzeć się swojej diecie, ponieważ poprawa ma miejsce w praktycznie każdym przypadku.
Powodów trądzikowych zmian skórnych jest mnóstwo i każdy ma swoją specyficzną przyczynę ich rozwoju. Do najczęstszych z naszych obserwacji należą zaburzenia i brak równowagi gospodarki hormonalnej. Niedobory progesteronu przy jednoczesnej przewadze estrogenowej i nadmiarze androgenów i prolaktyny to obok nieprawidłowego trybu życia, nieodpowiedniej diety czy braku snu, najczęstsza przyczyna rozwoju zmian skórnych. Dochodzi wtedy do nadprodukcji łoju, przerostów bakteryjnych (głównie bakterii Propionibacterium acnes- P. acnes) i występowania ogólnego stanu zapalnego.  Aby móc obrać odpowiednią drogę walki ze zmianami trądzikowymi pierwszym etapem jest zaadresowanie przyczyny tych problemów u danej osoby. Obok obszernego wywiadu, który dostarcza nam informacji o trybie życia danej osoby, dotychczasowym żywieniu, przyjmowanych lekach, towarzyszących stanach chorobowych, pojawiających się w rodzinie chorobach, które będą obciążać danego pacjenta, najważniejszym punktem prowadzącym do znalezienia przyczyny jest wykonanie odpowiedniej diagnostyki i prawidłowa analiza tych badań. Jakie więc parametry wykonać kiedy zmagamy się z trądzikiem? Które badania powiedzą nam, że być może problem leży nie tam gdzie nam się wydawało, a głębiej, w zaburzeniach funkcjonowania organizmu? Najczęściej wina zrzucana jest na błędy w pielęgnacji i stosowaniu nieodpowiednich kosmetyków. Często tak rzeczywiście jest, ale okazuje się, że zmiana produktów kosmetycznych nie załatwia całej sprawy. Zajrzyjmy więc w głąb organizmu wykonując odpowiednie badania krwi i uniknijmy powierzchownych ocen sytuacji, kiedy przyczyna trądzikowych zmian skórnych jest zdecydowanie bardziej złożona.

Trądzik – podstawowe badania

• Morfologia krwi z rozmazem. Pokaże nam ona z jakimi niedoborami witaminowo – mineralnymi zmaga się organizm, na jakie kluczowe aspekty zwrócić uwagę projektując jadłospis. Niedobory cynku, witamin z grupy B (zwłaszcza znanej z suplementów przeznaczonych do walki z problemami skórnymi biotyny), żelaza czy miedzi to częste przyczyny pojawiających się problemów skórnych. Morfologia pokaże również obraz parametrów czerwonokrwinkowych oraz nieprawidłowości w ich obrębie mogące prowadzić do rozwoju anemii, przy której standardem są problemy skórne, a także problemy z włosami i paznokciami. Wykonując to proste badanie dowiedzieć się również możemy jak wygląda stan jelit oraz, że być może zmagamy się z jakimiś alergiami pokarmowymi czy wziewnymi. W tym przypadku stała ekspozycja na alergen również może prowadzić do potencjalnych problemów skórnych.
• Próby wątrobowe (ALT, AST, GGTP). Co wspólnego ma wątroba z trądzikiem? Mnóstwo. Do jednej z najważniejszych funkcji wątroby należy detoksyfikacja i usuwanie szkodliwych w nadmiarze dla organizmu substancji. Spożywanie przetworzonej żywności, ekspozycja na zanieczyszczone powietrze czy stosowanie kosmetyków ze słabymi składami, a także środków czystości będzie generować gromadzenie takich toksyn w organizmie. Sprawna wątroba je usunie, ale ta, która nie działa jak powinna będzie miała z tym problem. Skóra jest pierwszym miejscem, które manifestuje problemy z detoksem w wątrobie przez powstawanie zmian w jej obrębie.
  Również w wątrobie dochodzi do metabolizmu estrogenów, dlatego problem z nią będzie prowadził do przewagi estrogenowej, która jest jedną z najczęstszych przyczyn skórnych zmian trądzikowych.
• Lipidogram (cholesterol całkowity, HDL, LDL, trójglicerydy). Jego analiza powie nam o tym czy organizm zmaga się ze stanami zapalnymi, jak wygląda stan jelit, wątroby oraz gospodarka cukrowa. To również bardzo częste problemy mogące objawy manifestować poprzez skórę.
• Glukoza i insulina na czczo oraz hemoglobina glikowana. To podstawowe badania, których wykonanie pomoże stwierdzić jak wygląda gospodarka węglowodanowa w organizmie, wydzielanie insuliny oraz jak ten aspekt wyglądał w przeciągu ostatnich trzech miesięcy. Pamiętajmy, że stale podniesiony poziom cukru we krwi i insuliny będące konsekwencją nieprawidłowej diety jest dla organizmu toksyczny. Często właśnie problem ten manifestowany jest przez trądzikowe problemy skórne.
  Panel tarczycowy (TSH razem z FT3 i FT4). Jednym z najczęstszych objawów niedoczynności tarczycy, autoimmunologicznego zapalenia tarczycy Hashimoto, ale również nadczynności są problemy skórne i bardzo często duże zmiany trądzikowe. Diagnoza pracy tarczycy jest więc podstawą i niestety bez odpowiedniej pracy nad zaburzeniami tarczycowymi nie ma możliwości, żeby w sposób skuteczny i bez nawrotowy wyleczyć skórne zmiany trądzikowe.
• Badania hormonalne wykonane w odpowiednim dniu cyklu. Być może to jedne z najważniejszych badań, ponieważ okazuje się że problemy hormonalne i brak równowagi pomiędzy nimi to najczęstsza przyczyna rozwoju trądziku zarówno w wieku młodzieńczym jak i starszym. Kiedy więc jakie badania hormonalne wykonywać?
  Oczywiście jeżeli chodzi o kobiety, każda powinna mieć świadomość tego w jakim dniu cyklu się znajduje. Pierwszy dzień cyklu to pierwszy dzień miesiączki. Jest to bardzo istotne, ponieważ badania hormonów wykonujemy w różnych dniach cyklu ze względu na to, że dążymy do tego by sprawdzić jak wygląda ich wydzielanie u danej osoby. W związku z tym powinniśmy badać je w dniach kiedy ich wyrzut jest największy. W 10-13 dniu cyklu badamy poziom estradiolu, LH, FSH, androstendionu oraz testosteronu. Natomiast w 21 dniu cyklu progesteronu i prolaktyny. Sytuacja wygląda inaczej u kobiet stosujących doustne środki antykoncepcyjne. Wtedy badania wykonujemy w dowolnym dniu cyklu. Wykonując badania hormonalne pamiętać należy również o tym, że przeprowadzenie u ludzi bezpośredniego pomiaru wskaźnika wydzielania danego hormonu wymaga dokładnego jego oznaczenia we krwi wypływającej z gruczołu go produkującego (w przypadku wyżej wspomnianych hormonów gruczołem tym są jajniki) oraz pomiaru przepływu krwi przez gruczoł. Pobranie takich próbek jest niezwykle trudne, dlatego powszechnie stosuje się pomiary pośrednie uwzględniające pewien margines błędu i należy o tym pamiętać interpretując takie wyniki.
• Często również metabolit 25 (OH)D3 sprawdzający poziom witaminy D3 w organizmie. Skóra nie tylko bierze udział w produkcji witaminy D w organizmie, ale również sama poddaje się jej zbawiennemu wpływowi, dzięki czemu zapewnia sobie prawidłowe funkcjonowanie. Również przy istniejących już problemach skórnych, przy zmianach trądzikowych wyrównanie niedoborów witaminy D prowadzi do ogromnej poprawy. Badanie wykonujemy po to by stwierdzić ewentualny niedobór i dobrać odpowiednią dawkę w zaleceniach suplementacyjnych.

---

To podstawy, które dadzą nam obraz tego jak wygląda praca organizmu, z jakimi niedoborami żywieniowymi się zmaga, czy pojawiają się problemy z pracą tarczycy, które są częstą przyczyną problemów skórnych, jak wygląda gospodarka węglowodanowa oraz praca układu hormonalnego, w obrębie którego najczęściej znajdujemy przyczynę zmagania się z trądzikiem. Wykonując te badania najczęściej (bo zdarzają się sytuacje kiedy diagnostykę należy poszerzać) wiemy już co może być przyczyną rozwoju trądziku, jaką walkę z nim podjąć, jakich zmian w stylu życia dokonać, jak spersonalizować odpowiednie żywienie i suplementację uwzględniając chociażby wszystkie niedobory pokarmowe. Po wprowadzeniu tych zmian widzimy dużą poprawę w obrębie skóry, co przekłada się na poprawę stanu psychicznego, dlatego że patogeneza trądziku nie ogranicza się tylko i wyłącznie do wizualnych zmian skórnych. To również duże pogorszenie stanu emocjonalnego, poczucia własnej wartości, co przekłada się na pogorszenie między innymi relacji z ludźmi. Pamiętajmy o tym, że wiele w tym temacie można zrobić. Wystarczy zaleźć przyczynę, a podstawą ku temu jest wykonanie odpowiednich badań.